نوسانات جمعیت پروانه‌ی مینوز گوجه فرنگی،Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae)، در اطراف شهرستان بروجرد، استان لرستان

نوع مقاله : مقاله تحقیقی

نویسندگان

1 دانشگاه لرستان

2 سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان

چکیده

پروانه­ ی مینوز گوجه ­فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae)، آفت مهم گوجه ­فرنگی در شرایط گلخانه و مزرعه می ­باشد. نوسانات جمعیت پروانه­های نر این آفت در اطراف شهرستان بروجرد، استان لرستان با نصب تله ­های دلتای حاوی فرمون جنسی در دو سال زراعی 1392 و 1393 در چهار مزرعه مختلف بررسی شد. نتایج این بررسی ها نشان داد که این آفت در سال 1392 شش نسل و در سال 1393 هفت نسل در سال دارد. در سال 1392 اولین پروانه ­ها در تاریخ 18 اردیبهشت ماه شکار شدند. اوج جمعیت پروانه­ ی نر مینوز در این سال در تاریخ 16 مرداد ماه با متوسط 38/5±125/75 عدد پروانه ی نر مشاهده شد. میانگین مجموع تعداد پروانه­ های شکار شده در 75 بار نمونه­ برداری 265±1947/75 پروانه به ازای هر تله بود. در سال 1393 اولین حشرات بالغ نر هم­زمان با نصب اولین تله­ ها یعنی در تاریخ 20 اردیبهشت ماه شکار شدند و اوج جمعیت آن نیز در تاریخ 11 مرداد­ماه با متوسط 11/5±110/33 عدد پروانه­ ی نر مشاهده شد. میانگین مجموع تعداد پروانه­ های شکار شده در 74 بار نمونه ­برداری کمتر از سال قبل و به میزان 109±1742/33 عدد به ازای هر تله بود. استفاده از ثابت­ حرارتی گزارش شده برای این آفت نیز در این مطالعه کارایی تله­ های فرمونی را در تخمین نوسانات جمعیت تایید نمود. بررسی همبستگی تغییرات جمعیت پروانه ­های نر شکار شده با دما نیز نشان داد که همبستگی بین این دو در هر دو سال کاملا مثبت و معنی­ دار است. نتایج حاصل از این تحقیق به عنوان یکی از اولین بررسی­ ها در مورد تراکم و نوسانات جمعیت این آفت در شرایط مزرعه­ ای در ایران نشان داد که T. absoluta بدلیل چند­نسلی بودن و تراکم بالا، پتانسیل بالایی برای خسارت­زایی دارد و تله­ های فرمونی به عنوان ابزار مطمئنی در تعیین نوسانات جمعیت می­ توانند مفید باشند.

کلیدواژه‌ها